دانلود کتاب آیین‌نامه بتن ایران “آبا” نشریه شماره ۱۲۰

آیین‌نامه بتن ایران “آبا” تجدید نظر اول انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور مرکز مدارک علمی و انتشارات

آئین نامه بتن ایران (آبا) 

هدف اصلی از تهیه هر آیین نامه ارایه مجموعه‌ای از ضوابط و مقررات است که با کمک آنها بتوان به تحلیل مسایل مربوط پرداخت. همان طور که در ابتدای متن آیین نامه آمده هدف نشریه شماره ۱۲۰ ارایه حداقل ضوابط و مقرراتی است که با رعایت آنها میزان مناسبی از ایمنی، قابلیت بهره‌برداری و پایایی سازه‌های موضوع آیین نامه تامین می‌شود.

در مورد نشریه شماره ۱۲۰ شرایط اقلیمی کشور، سهولت استفاده از و رعایت جدیدترین روش‌های تحلیل و طراحی مورد نظر بوده‌اند. مبحث اول نشریه شماره ۱۲۰ با عنوان کلیات و ساختمان‌های متعارف دو بخش زیر است.

اولین نسخه بخش اول آیین نامه در سال ۱۳۷۰ و اولین نسخه بخش دوم در سال ۱۳۷۴ منتشر شده است. در سال ۱۳۷۷ کمیته تدوین ایین نامه گسترش یافت و تعداد اعضای آن به ۲۶ نفر بالغ شدند. کمیته مزبور به دو زیر کمیته تقسیم شدند، زیر کمیته مصالح و مسایل اجرایی و زیر کمیته تحلیل و طراحی که بلافاصله کار بازنگری بخش‌های اول و دوم را آغاز نمودند.

دامنه کاربرد نشریه شماره ۱۲۰

ضوابط و مقررات این آیین نامه، باید در محاسبه، اجرا و کنترل مشخصات مواد تشکیل دهنده و کیفیت اجرای سازه‌های بتنی متعارف رعایت شوند. دو بخش اول آیین نامه حاوی ضوابط و مقررات مربوط به سازه‌های بتن آرمه‌ای است که با سنگدانه‌های معمولی و سیمان پرتلند یا سیمان آمیخته ساخته می‌شوند و مقاومت مشخصه آنها حداقل برابر ۱۶ مگا پاسکال (نیوتن بر متر مربع) است.

ضوابط و مقررات این آیین نامه تا جایی که کاربرد داشته باشد باید در سازه‌ها و قطعات خاص از جمله موارد زیر نیز رعایت شوند. سایر ضوابط و مقررات ویژه سازه‌ها که موضوع بخش‌های بعدی این ایین نامه خواهند بود.

• سازه‌ها یا قطعات بتنی ساده و کم آرماتور
• سازه‌ها یا قطعات بتن آرمه ساخته شده با سنگدانه‌های سبک یا سنگین
• سازه‌ها یا قطعات بتن آرمه ساخته شده با بتن متخلخل یا بتن اسفنجی
• سازه‌ها یا قطعات بتن پیش تنیده
• سازه‌ها یا قطعات بتن پیش ساخته
• سازه‌ها یا قطعات بتن آرمه با نیمرخ‌های نورد شده فولادی
• سازه‌ها یا قطعات بتن آرمه‌ای که در معرض دمای زیاد قرار می‌گیرند.
• سازه‌های خاص نظیر مخازن سیالات، سیلوها، سدها، سازه‌های مقاوم در برابر انفجار

نیروگاه‌های هسته‌ای، دودکش‌ها، پل‌ها و نیز سازه‌هایی نظیر قوس‌ها و پوسته‌هاکه در طراحی آنها ضوابط ویژه حاکم است.

مبانی طراحی نشریه شماره ۱۲۰

در نشریه شماره ۱۲۰ مبنای طراحی سازه‌ها برای حصول ایمنی و قابلیت بهره‌برداری، بررسی و کنترل آنها در حالت‌های حدی است. روش کلی طراحی نیم احتمال اندیشانه است که در آن جنبه‌های احتمالاتی با اعمال ضرایب جزیی ایمنی به مقادیر مشخصه بارها و عامل‌های موثر بر سازه طبق آیین نامه‌های بارگذاری و مقادیر مشخصه مقاومت‌های بتن و فولاد، در محاسبه  منظور می‌شوند.

پایایی ساز‌ه‌ها با منظر داشتن رویارویی در طراحی و انتخاب شکل قطعات متناسب با این شرایط، مراعات مشخصات فنی اجرایی از قبیل کیفیت و حداقل مقدار سیمان، کیفیت آب، نسبت آب به سیمان، نوع و کیفیت سنگدانه‌ها، حداکثر مقدار مواد زیان آور در مواد تشکیل دهنده بتن، نسبت‌های اختلاط، شرایط ریختن و جا دادن بتن، عمل آوردن و مراقبت بتن، ضخامت پوشش بتن و درزهای ساختمانی تامین می‌شود.

روش‌های تحلیل

در این آیین نامه تحلیل سازه‌ها و قطعات با استفاده از روش‌های زیر مجاز شمرده می‌شود.

• تحلیل خطی
• تحلیل خطی همراه با بازپخش محدود
• تحلیل غیر خطی
• تحلیل پلاستیک

آیین‌نامه بتن ایران “آبا” نشریه شماره ۱۲۰

 ضوابط خاص برای تامین ایمنی در برابر زلزله

در این نشریه برای رفتار سازه‌های بتن آرمه در برابر آثار ناشی از زلزله، سه حد شکل پذیری در نظر گرفته شده است.

• حد شکل پذیری کم
• حد شکل پذیری متوسط
• حد شکل پذیری زیاد

برای تامین سه حد شکل پذیری کم، متوسط و زیاد، مرعات ضوابطی ویژه که در فصل ملاحظات ویژه برای طراحی در برابر طراحی در برابر زلزله ارائه شده است، الزامی است.

تصویب روش‌های خاص طراحی یا اجرا

اگر برای تحلیل و طراحی، ارزیابی ایمنی، یا اجرای سازه‌های موضوع این آیین نامه روش‌های جدید ابداع و پیشنهاد شوند که کاربرد آنها در این آیین نامه پیش بینی نشده باشد یا کاملاً  منطبق بر ضوابط این آیین نامه به شمار نیاید، ولی اعتبار آنها از طریق توجیه علمی ثابت شده باد، ابداع کنندگان این روش‌ها می‌توانند از دفتر امور فنی و تدوین معیارهای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور درخواست کنند که رسیدگی به مساله به یک هیات فنی متشکل از کارشناسان دفتر و حداقل سه نفر از خبرگان ارجاع شود.

ملاحظات طراحی

مصالح مصرفی در ساخت بتن باید طوری انتخاب شوند که ضوابط طراحی از نظر ایمنی، عملکرد سازه‌ای، پایایی و شکل ظاهری سازه، با توجه به شرایط محیطی، تامین شوند. درصد مواد زیان آور در مواد تشکیل دهنده بتن نباید از مقادیر تعیین شده به عنوان  حداکثر مجاز تجاوز کنند.

بررسی بتن‌های با مقاوت کم

در صورتی که بر اساس آزمایش‌های مقاومت آزمونه‌های عمل آمده در آزمایشگاه معلوم شود که بتن بر رده مورد نظر منطبق نیست و غیر قابل قبول است، باید تدابیری به شرح زیر برای حصول اطمینان از ظرفیت باربری سازه اتخاذ شود.

در صورتی که با استفاده از تحلیل موجود سازه و بازبینی طراحی، بتوان ثابت کرد که ظرفیت باربریسازه به ازای مقاومت بتن کمتر از مقدار پیش بینی شده هم قابل ثبول است نوع بتن از نظر تامین مقاومت سازه قابل قبول تلقی می‌شود.

در صورتی که شرط بالا برآورده نشود ولی با انجام تحلیل و طراحی مجدد بتوان ثابت کرد که ظرفیت باربری تمامی قسمت‌های سازه با فرض وجود بتن با مقاومت کمتردر قسمت‌های احتمالی قابل قبول خواهد بود، نوع بتن از نظر تامین مقاومت سازه قابل قبول تلقی می‌شود.

محافظت بتن سخت شده

لازم است که از یخ زدگی اشباع شده‌ای که مقاومت آن به ۲۴ گاپاسکال نرسیده باشد، جلوگیری به عمل آید. باید از روش‌های استاندارد و با تهیه نمونه‌های کارگاهی برای تشخیص رسیدن بتن به مقاومت کافی استفاده نمود. می‌توان با روش‌های غیر مخرب استاندارد شده تیز مقاومت بتن را تخمین زد.

روش‌های ویژه کاربرد بتن

• بتن پاشیده
• بتن پاشیده خشک
• بتن پاشیده تر

بتن پاشیده فرایندی است که در آن بتن یا ملات بر روی یک سطح پاشیده می‌شود تا لایه‌ای متراکم، خود نگهدار و باربر ایجاد شود. در مواردی که شکل کار پیچیده یا قالب بندی مشکل و پر هزینه باشد. به ویژه در بهسازی ساختمان‌ها و پل ها از این نوع بتن استفاده می‌شود. استفاده از این نوع بتن به تجربه، تامین تدابیر مناسب و کارگران فنی متخصص به ویژه در امر بتن پاشی نیاز دارد.

برای حصول اطمینان از چسبندگی مناسب، تراکم کافی و خواص فیزیکی مطلوب، تهیه طرح اختلاط بتن پاشیده نیاز به دقت ویژه دارد. نسبت آب به سیمان برای این نوع بتن معمولاً در محدوده ۳۵/۰ الی ۵/۰ قرار می‌گیرد. وزمن مخصوص بتن پاشیده مشابه بتن معمولی متراکم شده است. افزودن دوده سیلیسی به این نوع بتن غالباً موجب کاهش قابل ملاحظه در کمانه کردن و برگشت سنگدانه‌های مخلوط می‌شود.

فهرست  مطالب نشریه شماره ۱۲۰

بخش اول نشریه شماره ۱۲۰، کلیات، مصالح و مسایل اجرایی که شامل نه فصل است. بخش دوم  نشریه شماره ۱۲۰، اصول تحلیل و طراحی که شامل یازده فصل است و شرح آن در فهرست مندرجات آمده است. مبحث دوم آیین نامه با عنوان سازه‌های خاص شامل بخش‌هاییی است شرح آنها در آینده مشخص خواهد شد.

بخش اول: کلیات، مصالح و مسایل اجرایی

• کلیات
• مقررات کلی ارائه و تصویب طرح و نظارت
• مصالح بتن
• فولاد
• استانداردهای مشخصات و آزمایش‌ها
• کیفیت بتن
• اختلاط بتن و بتن ریزی
• جزییات آرماتوربندی
• ضوابط قالب بندی، لوله‌ها و مجراهای مدفون در بتن و درزهای اجرایی

بخش دوم: اصول تحلیل و طراحی

• اصول تحلیل و طراحی
• خمش و بارهای محوری
• برش و پیچش
• آثار لاغری-کمانش
• تغییر شکل‌ها و ترک خوردگی‌ها
• طراحی سیستم‌های دال دو طرفه
• دیوارها
• شالوده‌ها
• مهار و وصله آرماتورها
• ارزیابی ایمنی سازه‌های اجرا شده
• ضوابط ویژه برای طراحی در برابر زلزله

مطالعه بیشتر