اشخاص حقیقی: حقوق و اهلیت قانونی افراد در ایران

شامل مباحث: اشخاص حقیقى،اهلیت تمتع،اهلیت استیفاء،اشخاص غیر رشید،صفار،مجانین،حقوق مربوط به اهلیت،قواعد حاکم بر تعهد تجاری،دعاوی تجاری،تعهدات براتی،محو تعهد تجاری

خلاصه متن:

 اشخاص حقیقی و تعریف آن‌ها در قانون مدنی

در دنیای حقوقی، ما انسان‌ها را با عنوان اشخاص حقیقی یا اشخاص طبیعی می‌شناسیم. با تولد هر فرد، مجموعه‌ای از حقوق به او تعلق می‌گیرد که تا پایان عمر همراه اوست. این توانایی قانونی برای بهره‌مندی از حقوق و تکالیف را اهلیت می‌نامند. اهلیت از لحظه تولد زنده یک انسان آغاز و با مرگ او پایان می‌یابد. حتی جنینی که هنوز متولد نشده (حمل)، به شرطی که زنده به دنیا بیاید، از این حقوق بهره‌مند می‌شود. در قانون مدنی ایران، اهلیت به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود که در ادامه به طور مفصل به آن‌ها می‌پردازیم.

اهلیت تمتع: حق برخورداری از حقوق

اهلیت تمتع به معنای قابلیت و شایستگی یک فرد برای دارا بودن حقوق است. این حق برای همه انسان‌ها یکسان است، صرف نظر از سن، جنسیت، یا وضعیت عقلی. یک نوزاد، یک پیرمرد، یک زن، یا حتی فردی که از نظر قانونی محدودیت‌هایی دارد (محجور)، همگی دارای اهلیت تمتع هستند. این همان چیزی است که به آن برخورداری از حقوق مدنی می‌گویند و در تمام طول تاریخ، به جز دوران برده‌داری، برای همه افراد بشر به رسمیت شناخته شده است.

 اهلیت استیفاء: توانایی اجرای حقوق

اهلیت استیفاء، فراتر از برخورداری، به معنای توانایی شخص برای اجرای حقوق خود به صورت مستقل است. برای داشتن اهلیت استیفاء، تنها زنده بودن کافی نیست؛ بلکه فرد باید از نظر قانونی عاقل، بالغ و رشید باشد. به عبارت دیگر، او نباید در دسته محجورین قرار داشته باشد.

محجورین: چه کسانی اهلیت استیفاء ندارند؟

طبق ماده ۱۲۰۷ قانون مدنی، سه گروه از افراد به عنوان محجور شناخته می‌شوند که اهلیت استیفاء ندارند:

1. صغار: افرادی که به سن قانونی بلوغ نرسیده‌اند.
2. اشخاص غیر رشید (سفیه): افرادی که توانایی تشخیص خوب و بد در امور مالی خود را ندارند.
3. مجانین: افرادی که دچار جنون هستند.

بنابراین، همه افراد جامعه دارای اهلیت تمتع هستند، اما تنها کسانی که در زمره محجورین قرار نمی‌گیرند، می‌توانند حقوق خود را به تنهایی اعمال کنند. هیچ‌کس نمی‌تواند به طور کلی حق برخورداری یا اجرای تمام یا بخشی از حقوق مدنی خود را از خود سلب کند.

سایر حقوق مربوط به اهلیت: تابعیت و اقامتگاه

علاوه بر اهلیت مدنی، هر شخص حقیقی دارای حقوق دیگری نیز هست که شخصیت او را تکمیل می‌کند. این حقوق شامل:

• حق دفاع از شخصیت: انسان حق دارد از حیثیت، آبروی شخصی و حقوق مالی و سیاسی خود دفاع کند.
• حق تابعیت: هر شخص حق دارد یک تابعیت مشخص داشته باشد که آثار قانونی خاص خود را به همراه دارد.
• ممیزات اشخاص: شامل مشخصات فردی هر شخص که در اسناد رسمی مانند شناسنامه ثبت می‌شود و هویت او را مشخص می‌سازد.
• اقامتگاه: هر شخص حقیقی دارای یک اقامتگاه قانونی است که مرکز اصلی امور او محسوب می‌شود.

در نهایت، تا زمانی که یک شخص حقیقی زنده است، دارای شخصیت حقوقی است و می‌تواند حقوق و تکالیف خود را انجام دهد؛ مگر اینکه جزو محجورین باشد. با فوت انسان، پرونده زندگی او بسته شده و شخصیت حقوقی‌اش پایان می‌یابد.

مطالعه بیشتر