الیاف نخ پنبه از خواص فیزیکی و مکانیکی و مشخصه های مختلف کیفی برخوردار است که در رفتار فرایندی، راندمان تولید و بلاخره نخ و پارچه تاثیر بسزایی دارد علاوه بر این تغییرات مهم نخ مانند نمره تاب، استحکام، ازدیاد طول و عیوب نخ مخصوص برای نخ های بریده شده حتمی است این تغییرات در ویژگی های نخ در طول فرایند تولید و هم بعد از تولید خیلی دشوار است. بنابراین ارتباط بین این مشخصات برای جلوگیری از مشکلات باید به طور واضح معلوم گردد همچنین پیش بینی خصوصیات مهم کیفی نخ مانند خواص کششی، پرز و جرمی نخ) از ویژگی های مواد خام هدف اساسی بسیاری از محققان در دودهه گذشته بوده است.

به طور کلی دو شیوه اصلی مانند روش های آماری و روش های تحلیلی و تئوریکی در بررسی های گذشته مورد استفاده قرار گرفته شده است. ویژگی دیگر نخ پنبه ازدیاد طول نخ تا حد پارگی است که این خصوصیت نیز روی کارایی نخ ها در پیچی و بافندگی تاثیر گذار می باشد. ازدیاد طول نخ نیز به خواص الیاف، تاب نخ و نمره نخ بستگی دارد. یکنواخت نبودن نخ نیز فاکتور مهمی در کیفیت و کارایی نخ و پارچه است. تغییرات تعداد الیاف در سطح مقطع نخ عامل اصلی یکنواخت نبودن ان است همچنین پارامترهای ماشین. روش ریسندگی. نمره نخ و بعضی مشخصه های دیگر الیاف نخ اثر مستقیمی روی یکنواخت نبودن ان دارند.

قسمت اعظم رشد الیاف پنبه در بیست روز اول است بقیه در ۴۰ الی ۵۰ روز بعد رشد خواهد کرد. بعد از ان در کارخانجات پاک کردن پنبه که در ان محل الیاف پنبه را از پنبه دانه جدا می کنند که در ایران بیشتر رایج بوده و در دو منطقه گرگان و گنبد کاووس وجود دارد در این کارخانه ها از الیاف نخ پنبه ای درست می کنند که از این نخ استفاده های گوناگونی میتوان کرد مثل پارچه قالی و گلیم و زیلو. این الیاف پنبه ای که از سلولز تشکیل میشوند در بخش اقتصادی ان قدر با اهمیت است که به ان طلای سفید هم می گویند. کیفیت و مرغوب بودن این الیاف پنبه به شرایط اقلیمی و محیط پرورش آن ها بستگی دارد. بهترین و مرغوبترین نوع پنبه به رنگ سفید است.

مصارف نخ پنبه

نخ پنبه مصارف زیادی دارد که یکی از این مصارف کاربرد ان در فرش است که در نخ چله و پود فرش از ان استفاده میشود. الیاف پنبه خصوصیت های زیادی دارد مانند خواص شیمیایی و فیزیکی و مانند ان ها که از استحکام زیادی برخوردار بوده و الیاف پنبه توسط تابیدن استحکام می یابد البته در اندازه های استاندارد. الیاف پنبه در برابر حرارت و مواد قلیایی مقاومت و پایداری خوبی دارد و اسیدهای غلیظ و قوی باعث میشود که الیاف تجزیه شوند. حشرات بید هم روی ان تاثیری ندارند. از عوامل کیفی پنبه طول، ظرافت و رنگ ان است. دارای طول و قطرهای متفاوتی است. ولی به طور معمولی بین۱/۵/۷ سانتیمتر طول و بین ۷/۱۵ میکرون قطر دارند. هرچه طول الیاف بلندتر و بیشتر باشد و قطر ان نازک تر باشد الیاف پنبه بهتر و مرغوب تری خواهیم داشت.

طول الیاف معمولا به پنج قسمت تقسیم خواهد شد:

الیاف کوتاه
الیاف متوسط
الیاف بلند متوسط
الیاف بلند
الیاف بسیار بلند

قطرالیاف: الیاف ظریف وزن کمتری دارند بنابراین ظرافت با وزن الیاف رابطه مستقیمی دارد.
تار ظریف: تاری که وزن ان بین ۹/۳/۳ هزارم گرم است.
تار خیلی ظریف: تاری که وزن ان کمتر از سه هزارم گرم است.
تار متوسط: تاری که وزن ان بین۹ /۴/۴ هزارم گرم است.
تار خشن: تاری که وزن ان بین ۹/۵/۵ هزارم گرم است.
تار خیلی خشن: تاری که وزن ان از ۶هزارم گرم بیشتر باشد.

خواص فیزیکی و شیمیایی الیاف پنبه:

برش الیاف پنبه در زیر ذره بین به شکل قلوه است. الیاف به صورت مجعد میباشد. دردمای ۱۸۰ درجه سانتیگراد به بالا زرد شده و سوزانده میشود. اسیدهایی مثل اسید سولفوریک و اسید کلریدریک سلول های پنبه را از بین میبرد. اسیدهای قلیایی غلیظ سلول های پنبه را متلاشی کرده اما اسیدهای قلیایی رقیق روی ان تاثیر زیادی ندارد. به جز الیاف طبیعی پنبه الیاف دیگری وجود دارد که ساخته دست انسان است و مصنوعی میباشد برای جداکردن الیاف طبیعی پنبه از مصنوعی ان بایداز روش های تشخیص فیزیکی و شیمیایی استفاده کنیم.

تشخیص فیزیکی:
اگر الیاف پنبه طبیعی باشد در مقابل حرارت به سرعت اتش گرفته و میسوزند و بعد از این که اتش خاموش شد از ان دود تیره رنگ خارج میشود و بوی کاغذ سوخته میدهد و خاکستر بسیار نرمی تولید میشود.

تشخیص شیمیایی:
اگر ۵ گرم از الیاف پنبه را در ۱۰۰ میلی لیتر اسید سولفوریک ریخته و به مدت ۲۰ دقیقه ان را بجوشانیم الیاف پنبه در اثر حرارت و گرما و اسید به صورت رشته درامده و در کل حالت اولیه خود را از دست داده و کاملا در ان حل میشود و بعد از ان محلول را ازکاغذ صافی که از قبل وزن شده بود عبور دهیم و سپس وزن کاغذ صافی را از وزن قبلی ان کم کنیم رقم باقیمانده مربوط به الیاف پنبه است و اگر این مقدار بیشتر از یک درصد باشد پنبه ناخالصی داشته است. از نخ پنبه میتوان استفاده های زیادی کرد و در برطرف کردن نیازهای بشرن قش اساسی و مهمی دارد از جمله مصارف نخ پنبه میتوان به مصارف خانگی و صنعتی و…….اشاره داشت .

نخ ریسی:
اکثرا بیشتر پنبه به نخ پنبه ای تولید میشود. پنبه ها را به کارخانه های ریسندگی نخ میبرند و در کارتون هایی که عدل نام دارد قرار میدهند، بعد از بردن پنبه به کارخانه این بسته ها را باز میکنند و الیاف پنبه را شانه میزنند تا بتوان ان ها را به خوبی دسته بندی و مرتب کنند بعد از ان با پیچاندن و تاباندن به رشته های بلند و باریک تبدیل میکنند.

قیاس و سنجش بین نخ کارد و شانه شده:

1. از لحاظ شستن پارچه گردباف و ثابت بودن نور که از نخ شانه یا کارد تولیدشده باشد تفاوت چندانی با هم ندارند.
2. پارچه های گرد باف تولید شده از نخ شانه یا کارد از نظر ثبات سایشی در برابر ثبات رنگ تفاوت کمی در ان وجود دارد.
3. در نمره های یک اندازه نخ، نخ شانه و کارد قطعا ویژگی های متفاوتی با هم دارند که بر روی پارچه تاثیر می گذارد.
4. نوع جنس نخ شانه و کارد بر روی وزن پارچه بسیار مناسب است و در نمره های یکسان نخ وزن نخ کارد کمتر از نخ شانه است.
5. نخ شانه از نخ کارد یکنواخت تر و صاف و بهتر است.
6. پیچ و تاب نخ شانه شده از نخ کارد کمتر میباشد.
7. پرز و نپ در نخ کارد بیشتر دیده میشود.
8. درخشندگی و زیبایی نخ شانه شده بیشتر از نخ کارد میباشد.
9. نخ شانه شده از تولید نخ کارد تهیه و به تدریج پیشرفت و به انجام میرسد.
10. در پارچه گردباف نخی که از نخ شانه شده تهیه میشود ریزش کمتری دارد و باعث میشود که این پارچه بعداز اتمام کار وزن کمتری داشته باشد.
11. پارچه ای که از نخ شانه بافته شده تمایل به پیلینگ (پرزدانه) کمتر و مقاومت سایش بالاتری خواهد داشت.
12. نخ شانه از نخ کارد گران تر است.
13. استفاده از نخ شانه در بافت پارچه باعث میشود که پارچه لطافت بیشتری داشته باشد.
14. پارچه ای که از نخ کارد بافته میشود اب رفت بیشتری دارد.
15. در نخ هایی با نمره یکسان نخ کارد استحکام کمتری از نخ شانه دارد.

کاربرد و اشنایی نخ پنبه در نساجی:

کشور های بزرگترین تولید کننده و صادرکننده نخ پنبه و الیاف در سال های اخیر در دنیا شده اند و بیشتر نخ و الیاف تولیدی های خود را در کشور ایران به مصرف میرسانند. تعداد زیادی از پارچه ها از نخ پنبه تولید میشوند حتی بسیاری از الیاف دیگر را با الیاف پنبه در هم آمیخت مانند مخلوط ابریشم مصنوعی با الیاف پنبه یا مخلوط پلی استر با نخ پنبه علاوه بر این میشود نخ پنبه را همراه نخ کشیده شده مخلوط کنیم و لباس های جین و حالت کش دار تولید کرد و از ان در فصل سرما استفاده کرد. نخ پنبه پرکاربردترین و مهمترین نخ در صنعت نساجی است. برای تولید نخ پنبه و پارچه بسته به نوع کاربرد استفاده خواهد شد. چون این الیاف جذب رطوبت بالایی دارد و از راحتی پوشش برخوردار است و دسترسی اسان به ان در بخش های مختلف و به شکل های متفاوت مورد استفاده است مانند لباس نوزادان، دستمال کاغذی، کالای خواب، پانسمان ها، شلوار جین، حوله، لوازم بهداشتی و… به شکل بافته شده یا بافته نشده.