توسعه روز افزون جمعیت نیاز به تأمین غذا را روز به روز افزایش می دهد. به منظور افزایش تولید و رفع هر چه بیشتر مایحتاج بشر راهکارهای مختلفی چون افزایش سطح زیر کشت، افزایش عملکرد در واحد سطح، دستیابی به ارقام برتر، مدیریت عملیات زراعی شامل دفع آفات و بیماری ها، آبیاری، تغذیه، هرس و غیره وجود دارد. در این بین یکی از راه کارها که به دست فراموشی سپرده شده است و کمتر مورد توجه قرار می گیرد کاهش ضایعات پس از تولید است که محققین به این بخش اصطلاح «‌برداشت مخفی» را اختصاص داده اند. محصولات باغی (شامل کلیه میوه ها، سبزی ها و گل و گیاهان زینتی) بدلیل بالا بودن درصد رطوبتشان و ماهیت فیزیولوژیکی خاصی که دارند طبیعتاً دارای ضایعات بیشتری پس از برداشت می باشند که گاهی بسته به نوع محصول ممکن است تا ۶۰% محصول تولیدی به این طریق از دایره مصرف خارج شود. عوامل متفاوتی هم در دوره قبل از برداشت و هم در دوره پس از برداشت در شدت این پدیده مؤثر هستند. برخی از این عوامل تحت کنترل بوده و انسان قادر است آنها را به نحو صحیح تحت تاثیر قرار داده و بدین وسیله ضایعات را به حداقل برساند.

  پرورش قارچ خوراکی

مقدمه پرورش قارچ خوراکی

توسعه روز افزون جمعیت نیاز به تأمین غذا را روز به روز افزایش می دهد. به منظور افزایش تولید و رفع هر چه بیشتر مایحتاج بشر راهکارهای مختلفی چون افزایش سطح زیر کشت، افزایش عملکرد در واحد سطح، دستیابی به ارقام برتر، مدیریت عملیات زراعی شامل دفع آفات و بیماری ها، آبیاری، تغذیه، هرس و غیره وجود دارد. در این بین یکی از راه کارها که به دست فراموشی سپرده شده است و کمتر مورد توجه قرار می گیرد کاهش ضایعات پس از تولید است که محققین به این بخش اصطلاح «‌برداشت مخفی» را اختصاص داده اند. محصولات باغی (شامل کلیه میوه ها، سبزی ها و گل و گیاهان زینتی) بدلیل بالا بودن درصد رطوبتشان و ماهیت فیزیولوژیکی خاصی که دارند طبیعتاً دارای ضایعات بیشتری پس از برداشت می باشند که گاهی بسته به نوع محصول ممکن است تا ۶۰% محصول تولیدی به این طریق از دایره مصرف خارج شود. عوامل متفاوتی هم در دوره قبل از برداشت و هم در دوره پس از برداشت در شدت این پدیده مؤثر هستند. برخی از این عوامل تحت کنترل بوده و انسان قادر است آنها را به نحو صحیح تحت تاثیر قرار داده و بدین وسیله ضایعات را به حداقل برساند.

با آگاهی از اهمیت کشت و زرع و توجه به این مطلب که بخش کشاورزی حدود ۲۷% از تولید ناخالص ملی و ۸۰% از محصولات اساسی مورد نیاز کشور را تولید کرده و در صادرات غیر نفتی نیز سهمی معادل ۴۰% دارا می‌باشد، در می یابیم که بخش کشاورزی در هر کشوری می‌تواند نقش بسیار مهمی را در تولید ناخالص ملی آن کشور ایفا کند. این امر نیز از طریق تولید محصولات کشاورزی، مصرف در داخل و صادرات به سایر کشورها و ایجاد زمینه های اشتغال زایی امکانپذپر است. پس حفظ و توسعه این بخش باید در سر لوحه اهدافمان قرار گیرد.

رشد سریع این بخش علاوه بر دارا بودن اهمیت در بهبود کیفیت زندگی ۴۰%  از مردم جهان که از راه کشاورزی امرار معاش می‌کنند، برای تضمین عرضه کافی مواد غذایی تمام ملل جهان که جمعیت آنها با سرعت زیادی در حال رشد است، ضروری است.خوب است بدانیم ترویج و آموزش کشاورزی، اهرم عمران روستایی و بازوی قوی توسعه کشاورزی است که این دو نیز خود بخشی از عمران ملی محسوب می‌شوند و بدون توسعه کشاورزی، عمران ملی یا امکانپذیر نبوده و یا لااقل در کشورهای جهان سوم با دشواری همراه است. لذا آموزش و ترویج کشاورزی از ضروریات است چون موجب تسهیل پذیرش تکنولوژی مناسب و روشهای جدید کشت و کار توسط کشاورزان و روستاییان شده و باعث می‌شود که آنها سطح تولیدات خود را افزایش دهند.پرورش قارچ خوراکی یکی از این تکنولوژی هاست که توسط ترویج و توسعه آن می‌توان گام مؤثری در تأمین مواد غذایی، ایجاد اشتغال جنبی مناسب و افزایش سطح درآمد کشاورزان برداشت. البته این تکنولوژی جوان در شهرهای بزرگ ایران با تأسیس کشت و صنعت های تولید قارچ بخصوص در اطراف تهران و با توجه به مناسب بودن شرایط جوی در اکثر نقاط ایران، در کشور ما در حال توسعه زیادی است. در استان های خراسان، کرمان، چهار محال و بختیاری، کرمانشاه، خوزستان، مازندران، اصفهان و یزد نیز مراکز کشت قارچ موجودند.از لحاظ تولید قارچ در سطح جهان نیز چین با تولید سالیانه ۲۲۴۵۸۰۰ تن، فرانسه  با ۲۳۲۰۰۰تن، هلند با ۱۶۵۳۵۰ تن، ایتالیا با ۱۰۲۰۰۰ تن، ژاپن با ۳۳۶۴۳۰ تن،انگلستان با ۱۱۸۰۰۰ تن، آمریکا با ۳۴۴۷۱۷ تن، کشورهای عمده تولید کننده جهان می باشند و کلاً در جهان سالانه ۴۲۶۴۲۸۶ تن تولید قارچ داریم.

تاریخچه استفاده از قارچ خوراکی

تقسیم بندی قارچ ها از نظر نوع دریافت مواد غذایی:

الف – تجزیه کننده اولیه: قارچهایی که قادر باشند مواد اولیه را خود تجزیه کنند و مواد غذایی خود را بدست آورند.

ب – تجزیه کننده ثانویه: قارچهایی که محتاج به یک سری میکروارگانیزمهایی هستند تا محیط کشت را تجزیه کنند تا قارچ بتواند روی محیط کشت تجزیه شده رشد کند. ج – ساپروفیت (گندروی): قارچهایی که روی محیطهای مرده رشد می‌کنند.

قارچها موجوداتی هستند که از ادوار قدیم با انسان بوده اند. سوابق فسیلی آنها به دوران پر کامبرین و دونین بر می‌گردد. تاریخ مصرف قارچ های خوراکی بعنوان غذا و دارو به زمانی بسیار دور برمی‌گردد و حتی انسان های نخستین از خواص ویژه قارچ ها اطلاع داشتند. آزتک ها از قارچها بعنوان مواد توهم زا در فالگیری استفاده می‌کردند و قارچ را گوشت خدا God’s flesh می‌نامیدند. نوشابه مستی‌آور سوما نیز چیزی جز عصاره آمانیتا موسکاریای سمی نبوده که از گروه قارچ های کلاهکدار است. در کتب پزشکی هند باستان، سامهیتا قارچ ها را به سه دسته خوراکی، سمی و دارویی تقسیم کرده اند. یک نوع قارچ کوچک بنام پسیلوسیپ مورد استفاده سرخپوستان آمریکا بوده که برای ازدیاد بینایی استفاده می‌شده. وایکینگها در شمال اروپا قارچ نیمه سمی و گیج کننده می‌خوردند و حالتی شبیه نیمه مستی به آنها دست می‌داد.

پرورش قارچهای خوراکی حدوداً به ۲۰ قرن پیش در ژاپن و چین بر می‌گردد. کاشت قارچ در گلخانه اولین بار در سوئد در سال ۱۷۵۴ میلادی ابداع شد.

آموزشگاه کشاورزی و پرورش قارچ سبزایران به عنوان اولین مرکز تخصصی آموزش کشاورزی، پرورش قارچ دکمه ای و صدفی و گیاهان داروئی با مجوز رسمی از سازمان آموزش فنی و حرفه ای در مرداد ۱۳۸۱در دو شعبه خواهران و برادران در چهار رشته کشاورزی پرورش قارچ صدفی و دکمه ای، کشت گلخانه ای، پرورش گیاهان دارویی و طراحی فضای سبز در مشهد تأسیس شده ودرحال حاضر دوره های آموزش کشاورزی حضوری شامل پرورش قارچ خوراکی صدفی و دکمه ای، کشت گلخانه ای، پرورش گیاهان داروئی، طراحی فضای سبز، خواص گیاهان داروئی، کشت هایدروپونیک، بذر قارچ خوراکی و فرآوری گیاهان دارویی (داروساز گیاهی-عطاری) را جهت علاقمندان کشاورزی برگزار می نماید و در پایان دوره به شرکت کنندگان در آزمون گواهینامه رسمی با کد بین المللی از طرف سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور اعطا می شود. ارائه خدمات مشاوره در زمینه طراحی، اجرا، تولید، تهیه طرح توجیهی کشاورزی و قارچ خوراکی و تامین بذر قارچ صدفی و بازاریابی و فروش و تهیه و تولید فیلم آموزش کشاورزی و نرم افزارهای کاربردی و کمک آموزشی در زمینه پرورش قارچ صدفی و دکمه ای، گیاهان داروئی، کشت گلخانه ای و طراحی فضای سبز و کشت هیدروپونیک از دیگر فعالیتهای آموزشگاه کشاورزی و پرورش قارچ سبزایران می باشد.

آموزشگاه کشاورزی و پرورش قارچ سبز ایران بعلت نوآوری در آموزش کشاورزی و قارچ، تولید فیلم و نرم افزار آموزش تولید قارچ صدفی و کشاورزی، تهیه استانداردهای جدید آموزشی شامل فروشنده گیاهان داروئی و کشت گلخانه ای هیدروپونیک، بکارگیری اساتید مجرب دانشگاهی و برپائی دوره های جدید آموزشی مانند طراح و محوطه ساز فضای سبز و فرآور گیاهان داروئی (عطاری) بعنوان آموزشگاه نمونه در سال ۱۳۸۳ انتخاب شد.

۱- بالا بردن هر چه بیشتر سطح تولیدات قارچ با علم بر فقدان سرمایه گذاری مؤثر و مدیران تولید کار آمد و حل این مشکل با استفاده از امکانات فیزیکی رها شده و آموزش فن آوری و دانش روز.

۲- معرفی‌قارچ بعنوان‌یک ماده غذایی مفیدوتوزیع هرچه بیشترآن درجهت گسترش فرهنگ صحیح مصرف و در نتیجه حمایت از تولیدات این بخش از کشاورزی پایدار.

ایجاد یک شبکه وسیع تولید و توزیع شبیه به یک تعاونی با تلاش در زمینه های فوق که نهایتاً اشتغال و سود آوری کافی به همراه خواهد داشت. کشت و پرورش قارچ های خوراکی تفریحی سحر آمیز-یک نوع کار جنبی و یا یک کار تجاری سود آور است که در صورت داشتن اطلاعات کافی با هر میزان سرمایه و در هر مکان حتی آپارتمان ها بسادگی قابل اجرا می باشد امروزه گونه های مختلفی از قارچ های خوراکی تولید و توزیع می شوند و سرانه مصرف این ماده غذایی در هلند ۳ کیلوگرم در سال است. مواد پایه برای تولید قارچ صدفی کاه و بذر قارچ است. بذر مرغوبترین گونه های قارچ صدفی در تولیدی قارچ طلایی تهیه می شود. (رجوع به تهیه بذر) خرید محصولات کلیه تولید کنندگان تحت پوشش قارچ طلایی تضمین می گردد. (رجوع به شرایط خرید) هم اکنون (سال ۱۳۸۴) هزینه تولید هر کیلوگرم قارچ صدفی در حدود ۳۵۰۰ ریال و قیمت خرید توسط قارچ طلایی ۷۰۰۰ ریال همچنین هزینه تولید هر کیلوگرم قارچ دکمه ای در حدود ۵۵۰۰ ریال و قیمت خرید توسط قارچ طلایی ۹۰۰۰ریال می باشد. بنا براین مشخص می شود که هر میزان سرمایه گذاری تقریبا ۱۰۰% سود آوری در هر دوره تولید که حدوداً ۲ ماه است به همراه خواهد داشت. به استناد آمار تولید سالانه کشور و روند توسعه این صنعت همچنین نیاز روز افزون این محصول و فاصله سرانه مصرف تا میانگین سرانه مصرف جهانی؛ افزایش هرچه بیشتر تولیدات هیچ خطری برای بازار محصولات سایرین نداشته و از اهداف اصلی این مؤسسه می باشد. ما همواره با نظارت مستقیم و مستمر بر میزان عرضه و تقاضا از تولید کنندگان تحت پوشش خود حمایت خواهیم کرد.

قارچهای سمی و خوراکی

چگونگی تشخیص قارچ خوراکی از سمی بسیار مشکل بوده، دیگر راههای قدیمی مانند سیاه شدن قاشق های نقره ای توسط قارچ های سمی و یا داشتن بوی بد و ترکیبات و ترشحات ناخوشایند توسط آنها ملاک تشخیص نمی‌باشد. قارچ آمانیتا موسکاریا کلاهک قرمز و لکه های سفید و خوشرنگ حتی تا ساعتها پس از تغذیه تولید ناراحتی نکرده، ولی بعد از چند ساعت باعث ناراحتی های شدید روده ای و در نهایت مرگ می‌شود. این قارچها بنام فرشته مرگ یا فرشته های فاسد کننده لقب یافته‌اند و اثر این قارچ و نیز قارچ هایی نظیر ایلودنس، لاکتاریوس،‌ لرئوس، هلولا و آندودی مشابه اثر مار زنگی اعلام شده و تا بحال قربانیان زیادی نیز داده است. لذا بهترین راه این است که گونه های مختلف قارچ خوراکی را بدقت شناسایی کرده و از مصرف قارچ های ناشناخته خودداری شود و حتی شناسایی خانواده و جنس نیز کفایت نمی‌کند، زیرا در بسیاری از خانواده ها و جنس ها ممکن است گونه های خوراکی و غیر خوراکی وجود داشته باشد.

ادامه پرورش قارچ خوراکی با خرید و دانلود

مطالعه بیشتر